'We waren al enige tijd bezig om de ervaren werkdruk te verminderen’, vertelt Berien Bakker, directeur van Montessori Waalsdorp in Den Haag, een eenpitter met in de onder-, midden- en bovenbouw elk vier groepen. ‘Onder andere door slim te roosteren met bewegings-, muziek- en handvaardigheidsonderwijs. In dat geval heeft een leerkracht drie keer per week slechts twee derde van de leerlingen in de klas en kan dan aan bepaalde zaken extra aandacht geven. Op die momenten is de rest van de groep bezig met gymnastiek, muziek of handenarbeid met leerlingen uit andere groepen van de school. Deze roostermethodiek geeft de leerkrachten wat lucht. Kinderen werken zo ook samen met leeftijdsgenoten uit de andere groepen en leren elkaar beter kennen.’
Toen het Rijk in 2018 extra middelen beschikbaar stelde om de werkdruk te verminderen besprak het team opnieuw het thema werkdruk. Hadden de ingrepen werkelijk gebracht wat nodig is? ‘Nee’, zegt Bakker. ‘Het was goed om verder te zoeken naar wat de werkdruk zou verminderen.’ Een delegatie van het team inventariseerde bij alle collega’s wat ze als werkdruk ervaren. ‘Daar kwam een variatie aan werkdrukervaringen uit naar voren. Het was fijn om dat eens concreet te maken. Zo ervaart de een dat ze haar leerlingen niet de ondersteuning kan geven die ze vindt dat ze nodig hebben. Een ander weer heeft er last van als ze kinderen moet opvangen wanneer een collega ziek is; ze voelt zich schuldig als ze die niet genoeg kan bieden. Weer een ander voert oudergesprekken liefst overdag omdat ze dan nog energiek genoeg is voor een intensief gesprek. Kortom: werkdruk ervaren doordat je het beste wilt realiseren in de meest ongunstige omstandigheden.’
Na de inventarisatie concludeerde het team dat de ondersteuning aan de leerlingen voldoende geregeld was, maar dat dit niet iedereen verloste van de ervaren werkdruk. Wat is er dan nodig? ‘We vinden dat iedereen moet krijgen wat hij nodig heeft en daarover ook de regie moet hebben. Maar hoe organiseer je dat? Kleinere klassen? We hebben financieel doorgerekend hoeveel het zou kosten als we aan iedere bouw een vijfde leerkracht zouden toevoegen. De werkdrukmiddelen waren daarvoor niet kostendekkend. “Omdenkend” kwamen we op een ander idee. Wél een vijfde leerkracht per bouw, maar geen kleinere klassen. We berekenden dat we extra leerlingen nodig zouden hebben om het te kunnen realiseren, per klas een of twee kinderen erbij. Daarmee zouden we ook nog eens ouders met een kind op de wachtlijst blij maken.’
Toen de financiële ruimte rond was, wierf de school drie extra medewerkers, één voor elke bouw. De school nam zijinstromers en onderwijsassistenten met ambitie en PABO-potentie in dienst, mensen die intern worden opgeleid tot onderwijzer. Per bouw bespreken de leerkrachten met elkaar wat er per maand, week, dag moet gebeuren. ‘Als vijf volwaardige teamleden verdelen ze het werk. Ze hebben zelf de regie. Een leerkracht die bijvoorbeeld graag individuele kindgesprekken houdt op een maandagochtend, bespreekt dan of de extra kracht op die ochtend de klas kan overnemen.’
Sinds 1 april van dit jaar is deze werkwijze bij Montessori Waalsdorp volledig operationeel: per bouw alle dagen vijf leerkrachten. Hoe zijn de eerste ervaringen? Bakker: ‘Heel goed. De leerkrachten geven aan dat het zoveel rust geeft. Ze weten dat er niet af en toe één dag iemand extra is in de klas, maar dat ze elke dag op ondersteuning kunnen rekenen. Er wordt dagelijks veel werk verzet, verdeeld en afgerond. Aan het einde van de dag gaat iedereen met een “leeg” hoofd naar huis. Overigens is het ook voor mij als directeur prettig. Ik hoef bij ziekte bijvoorbeeld niet meer te bedenken hoe en bij wie ik de klas kan onderbrengen. De vijfde leerkracht kan dan de reguliere leerkracht vervangen. Deze medewerker en de kinderen kennen elkaar.’
Montessori Waalsdorp heeft in één gebouw een peuterbouw, basisschool en buitenschoolse opvang. Alledrie stellen ze het motto van Maria Montessori centraal: ‘Help mij het zelf te doen’. De eenpitter biedt op basis van de beginselen van Maria Montessori onderwijs aan dat aansluit bij de ontwikkeling en onderwijsbehoeften van kinderen. De school telt 31 medewerkers en 325 leerlingen. Meer informatie op www.waalsdorp.nl.
Auteur: Lilian Rippe
